Afgeplatte schedel, Plagiocephalie, Asymmetrie

“Sinds consultatiebureaus het advies geven uw baby altijd op de rug te leggen in verband met wiegendood, zien we in de osteopathie meer en meer afgeplatte hoofdjes”.

AIs de baby tijdens de zwangerschap druk op  het hoofd ondervindt zoals bij een vroege indaling in het bekken, als er sterke druk- en trekkrachten tijdens de bevalling optreden en/of als er hulpmiddelen zoals tang of zuignap worden gebruikt kunnen er vervormingen van de schedel optreden. Bijzondere omstandigheden zoals aangezichtsligging, dwarspositie, de duur van de persweeën (extreem snel of heel lang),… kunnen hier ook een rol in spelen.

Bepaalde stressvolle situaties kunnen leiden tot verlies van beweeglijkheid in de schedel. Het hoofdje blijft asymmetrisch ontwikkelen en dat kan zich ook uiten in allerlei fysieke klachten. Ook kunnen bepaalde baby’s door achtergebleven spanningen en bewegingsverlies een voorkeurshouding aannemen, bv altijd kijken naar de rechter kant.

De osteopaat stimuleert de beweeglijkheid van de schedelbeenderen en van andere lichaamsdelen die nog spanning ondervinden. De beweeglijkheid van het zenuwstelsel en de hersenvliezen wordt hierdoor ook geoptimaliseerd. Hierdoor kan de schedel weer zijn normale vorm aannemen waarbij alles in het gehele lichaam optimaler ontwikkelt. Belangrijke fixaties thv de schedel en hersenen kunnen het kind op fysisch en psychisch vlak heel sterk beïnvloeden en hoe vroeger dit wordt gecorrigeerd hoe minder kans op blijvende letsels.

Een voorkeurshouding is een houding waarin het kindje zichzelf meestal legt. Een voorkeurshouding van het hoofdje kan een afplatting van de schedel geven, en andersom kan een vervorming van de schedel een voorkeurshouding geven.

Definitie

Voorkeurshouding is de toestand van de zuigeling waarbij deze in rugligging spontaan het hoofd óf naar de rechterzijde óf naar de linkerzijde geroteerd houdt gedurende driekwart van de observatietijd (minimaal 15 minuten), zonder actieve rotatiemogelijkheid van het hoofd over de volle 180 graden. Een voorkeurshouding kan zich ook manifesteren in het onvoldoende spontaan draaien van het hoofd in rugligging, waarbij de zuigeling het hoofd bij voorkeur in de middenpositie houdt.

Deformatieve schedelvervorming: het hoofd van de baby is vervormd als gevolg van prenatale en/of postnatale krachten op de groeiende schedel

Normale groei van de schedel

De groei van het hoofd van de foetus en zuigeling wordt in belangrijke mate bepaald door de groei van de hersenen. Bij pasgeborenen is de schedel nog zacht en vervormbaar voor de passage door het geboortekanaal. Hoe jonger het kind is, hoe zachter de schedel. Het grootste deel van de schedelgroei vindt plaats tijdens de eerste achttien maanden. Schedelafwijkingen kunnen prenataal of in de eerste levensjaren ontstaan. De vorm van de menselijke schedel varieert; zowel genetische als omgevingsfactoren kunnen de vorm beïnvloeden. De schedelvorm verschilt per ras; het Aziatische ras heeft bijvoorbeeld van nature een platter achterhoofd dan het Kaukasische ras.

PREVENTIE, SIGNALERING EN AANPAK VAN VOORKEURSHOUDING EN SCHEDELVERVORMING

Prevalentie van voorkeurshouding en schedelvervorming

Wereldwijd is na de gewijzigde advisering over de slaaphouding van baby’s ter bevordering van rugligging (Back to Sleep of daarmee vergelijkbare campagnes) een stijging van het aantal kinderen met schedelvervorming gemeld. In België is de prevalentie van voorkeurshouding bij zuigelingen van 7 weken 18%. De prevalentie van deformatieve plagiocefalie is bij de geboorte 6% en bij 7 weken 22%. Deformatieve brachycefalie komt bij de geboorte niet voor en bij 7 weken bij 2% van de kinderen.

Ontstaan, beloop en gevolgen van schedelvervorming

Over de ontstaanswijze van schedelvervorming bestaan verschillende theorieën. De ligging tijdens de zwangerschap (stuitligging) en de positie van de baby (vroege indaling) spelen een rol. Kinderen die zijn geboren na een kunstverlossing of een langdurige bevalling hebben een verhoogde kans op schedelvervorming direct na de geboorte, maar vormen geen risicogroep voor het ontwikkelen van schedelvervorming op latere leeftijd. Ter preventie van wiegendood wordt geadviseerd de baby op de rug te laten slapen. Als de baby steeds op de rug ligt, zowel tijdens het slapen als tijdens de wakkere periodes, kan dit leiden tot een hardnekkige voorkeurshouding en/of een schedelvervorming. Ook kinderen die inactief zijn of zich motorisch traag ontwikkelen, hebben een verhoogde kans op het ontwikkelen van schedelvervorming.

Het is aannemelijk dat het natuurlijke beloop van een schedelvervorming bij het merendeel van de kinderen gunstig is. Slechts een klein percentage (gemiddeld minder dan 5%) van de kinderen met een schedelvervorming houdt mits behandeling via osteopathie op de lange termijn een asymmetrie of afwijkende vorm van de schedel. Deze kinderen ondervinden hiervan mogelijk nadelige gevolgen, zoals pesten/plagen, stigmatisering, onzekerheid of verminderd zelfbeeld. Daarom is preventie, signalering en behandeling van voorkeurshouding en/of schedelvervorming geïndiceerd.